تعیین خواص آیرودینامیکی و فیزیکی دانه و مواد خارجی (غیردانه‏ای) آفتابگردان به منظور ارائه سیستم مناسب برای جداسازی و تمیزکردن

دانه آفتابگردان از نظر استحصال روغن، ارزش استراتژیک داشته و از نظر مصرف آجیلی نیز جایگاه ویژه‏ای دارد. آفتابگردان سطح زیرکشتی حدود100هزار هکتار در ایران دارد. شهرستان خوی با داشتن رتبه‏ی اول کشور در زمینه تولید تخمه آفتابگردان (دانه‏های آجیلی)، سالانه حدود 15 الی 20 هزار هکتار از اراضی کشت منطقه را به خود اختصاص می‏دهد. شناخت خصوصیات فیزیکی وآیرودینامیکی دانه (رقم قلمی، رقم دور سفید پهن) و مواد غیر دانه‏ای(دانه پوک، کاسبرگ) آن می‏تواند در اعمال فرایندهای مناسب در مراحل کاشت، برداشت، انتقال، خشک‏کردن، جداسازی، پوست‏گیری، ذخیره‏سازی (انبارداری) و فرآوری نقش اساسی ایفا کند. در این تحقیق، آزمایش‏ها به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام گرفت وسه عامل (اجزاء توده محصول، محتوی رطوبت، جنس سطح اصطکاک) برای بررسی ویژگی‏های فیزیکی و آیرودینامیکی دانه‏ها و نیز مواد‏خارجی آفتابگردان آجیلی تولیدی در شهرستان خوی مورد مطالعه قرار گرفتند. بازده تمیزش تجهیزات برداشت محصول در این منطقه ارزیابی شد و همچنین نمونه‏های مورد آزمایش، از این تجهیزات فراهم گشت. منظور از تخمین آن‏ها، ارائه سیستم مناسب برای جداسازی و تمیزکردن در رطوبت‏های مختلف بود. برای اندازه‏گیری خواص آیرودینامیکی (سرعت حد و ضریب کشیدگی) دستگاه تونل باد قائم طراحی و ساخته شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که محتوی رطوبت روی ابعاد و مساحت سطح دانه‏ها معنی‏دار نبود در حالی که محتوی رطوبت روی دانسیته، ضریب اصطکاک و خواص آیرودینامیکی اثر معنی‏دار داشت. با کاهش رطوبت دانسیته حقیقی برای دانه‏ها کاهش و برای کاسبرگ افزایش پیدا کرد در حالی که ضریب اصطکاک برای همه مواد مورد آزمایش کاهش یافت. با تغییر رطوبت (ترپایه) از 30% تا 7% سرعت حد برای رقم دانه قلمی، دانه دور سفید پهن و کاسبرگ به ترتیب از 08/7 تا 46/5، 9/6 تا 417/5، 39/3 تا 96/2 ms-1 و ضریب کشیدگی از 59/0 تا 95/0، 517/0 تا 751/0، 98/0 تا 17/1 تغییر پیدا کرد.